De geschiedenis van de kapper

Barbieren in vroeger tijden...

In de geschiedenis is grotendeels een duidelijk onderscheid tussen herenkappers en dameskappers gemaakt. "Babier" is een bekend woord waarmee in vroeger tijden een herenkapper werd aangeduid. Het woord barbier is afgeleid van het Latijnse woord barba, dat baard betekent. Barbieren hielden zich bezig met het scheren, knippen en verzorgen van baarden en snorren.

In de oude steentijd (ook wel het Paleolithicum genaamd), waren de kappers degenen met de hoogste autoriteit onder alle sociale klassen. Men geloofde dat in het haar van de mensen de ziel woonde en dat het haar de gedachten een fysieke vorm tot uitdrukking bracht. Haren knippen was een manier om het opgebouwde kwaad te verwijderen en om energie te hernieuwen. De taak werd dus toevertrouwd aan de wijze priesters.

Barbier is een zeer oud beroep dat bij de Egyptenaren al in hoog aanzien stond. Archeologen hebben bij opgravingen in Egypte scherpe stenen gevonden die dienst deden als scheermesjes. Barbieren werden zeer gerespecteerd in die tijd. Het oudst gevonden standbeeld van een barbier betreft een beeldje van de barbier Meryma’at. Het was zijn functie om de priesters van de Amun Tempel te scheren. Dit ritueel voerde hij om de drie dagen uit. Het complete lichaam werd geschoren, inclusief het gezicht en het hoofd. De oude Egyptenaren geloofden dat zij hun religieuze functie zo puurder konden vervullen. Het beeld van Meryma’at onderstreept het aanzien dat barbieren toen al hadden verworven.

In het oude Griekenland ontwikkelde de haar- en baarddracht zich als een waar modeverschijnsel. Haren en baarden werden geknipt, gekruld en gekamd. De eerste babierszaken werden geopend en ontwikkelden zich tot ontmoetingsplaatsen waar mannen converseerden over filosofie, politiek en de maatschappij. Ook hoofdmassages en blonderen behoorden tot het dienstenpakket van de barbier en zij gebruikten lotions en parfums om hun klanten een aangename ervaring te geven. Toen Alexander de Grote veldslagen verloor van de Perzen omdat die Alexanders soldaten aan hun baard van hun paarden aftrokken, beval hij dat al zijn soldaten in het vervolg glad geschoren dienden te zijn. Al snel namen alle Grieken dit voorbeeld over en de klandizie voor de barbieren nam een grote vlucht. Elke 2 à 3 dagen kwamen de klanten terug om hun baard te laten scheren.

Net als de Grieken, hadden de oude Romeinse mannen aanvankelijk een lange haardracht en lange baarden. De eerst bekende Romeinse leider die gladgeschoren op munten verscheen was generaal Scipius. Hij leefde in de 3e eeuw voor Christus en vanaf die tijd, tot aan de val van het Romeinse rijk bleef een gladgeschoren gezicht de norm in Rome. Er is relatief veel bekend over barbieren uit die tijd: Barbieren werden “tonsors” genoemd en net als bij de oude Grieken vervulden de “tonstrinae” de rol van ontmoetingsplaats. Scheermessen werden gemaakt van brons en werden met stenen geslepen. Ook gebruikte men bijenwas en pincetten bij het ontharen. Naast haren knippen, gaf men hoofdmassages en verleende manicuur-/pedicuursessies. Barbieren begonnen zelfs tandartsdiensten te verlenen. De rijkere Romeinse vrouwen hadden steeds vaker hun persoonlijke haarverzorgsters in hun hofhouding.

Het Romeinse rijk kwam ten val onder druk van bebaarde volkeren zoals de Franken en de Hunnen, die in die strijd getypeerd werden als “barbaren”. De middeleeuwen waren aangebroken en barbieren zetten naast de haarverzorging ook hun tandartspraktijken voort. Barbieren verenigden zich in gildes, een soort beroepsverenigingen. In de middeleeuwen kwam het fenomeen van de aderlatingen in zwang, welke vaak uitgevoerd werd door de barbieren. Men denkt ook dat de welbekende rood-witte barbierspaal verwijst naar de witte bandages en het rode bloed dat vloeide bij de aderlatingen. (De barbierspaal wordt zelfs tegenwoordig nog vaak gebruikt door kapsalons als uithangbord/herkenningsteken) De professie van chirurgijn en barbier werden na de middeleeuwen bij wet gesplitst en barbieren verloren een tijd lang hun aanzien, tot eind 18^e eeuw het dragen van grote (gepoederde) pruiken in de mode raakte. Na de Franse revolutie raakte het dragen van pruiken weer uit de mode omdat men zich in die tijd verzette tegen de heersende aristocratie.

In de vorige eeuw is er een echte cultuur van veranderende haardrachten ontstaan, die om de 10 a 15 jaar veranderde. Fotografie en film werden populair en mensen wilden een uiterlijk vergelijkbaar met dat van hun idolen. De Beatles provoceerden in de jaren 60 de oudere generatie met hun lange haardracht en in de jaren 70 was de haardracht voor mannen opvallend lang geworden met grote bakkebaarden. Kapsalons boden steeds vaker hun diensten aan zowel mannen als vrouwen.

Hedentendage is het onderscheid tussen dameskappers en herenkappers nagenoeg verdwenen. Of dit ook zo blijft, zal de geschiedenis ons leren...

 Sandra 
  Allround haarstyliste